فلسفه برای کودکان و نوجوانان چیست؟

فلسفه برای کودکان و نوجوانان چیست؟

در اواخر سالهای 1960، زمانیکه متیو لیپمن در دانشگاه کلمبیا واقع در نیویورک در رشته فلسفه مشغول تدریس بود متوجه شد که دانشجویانش فاقد قدرت استدلال و قدرت تمیز و داوری هستند و همچنین متوجه شد که برای اینکه قدرت تفکر این دانشجویان بطور قابل ملاحظه ای تقویت شود، دیگر بسیار دیر شده بود . او به این فکر افتادم که این کار می بایست در دوران کودکی انجام میگرفت. باید وقتی کودکان و نوجوانان در سن یازده یا دوازدسالگی بودند، یکسری دوره های درسی در خصوص تفکر انتقادی یا حل مساله می گذارندند . اما برای تهیة موضوعی قابل فهم و مورد پسند کودکان و نوجوانان، بایستی متون درسی بصورت داستان نوشته می شد , داستانی دربارة منطق اکتشافی کودکان. اما این کار نیز باید با دقت و ظرافت بسیار انجام می گرفت . این داستان ها باید راجع به فلسفة مورد اکتشاف کودکان می بود.

از اینرو لیپمن کتاب کشف هری استوتلمیر 1 را نوشت. در سال 1970 این کتاب به آزمایش گذاشته شدو بنظر می رسید بخوبی کارگر افتاده است. در پی آن برای معلمان یک کتاب راهنما که شامل صدها تمرین فلسفی بود , نوشته شد. آن کتاب هم بخوبی نتیجه بخش بود. پس از چند سال , کتاب لیزا2 که منحصراً مربوط به اخلاقیات بود و کتاب تکملة کتاب هری بود و به کودکانی اختصاص داشت که اندکی بزرگتر بودند نوشته شد. کتاب های بیشتر و بیشتری نوشته شد که هر کدام ویژة سطوح سنی خاصی بود. این کتابها بهمراه کتابهای راهنمای کمک آموزیشان بودند.همچنین مجموعه متنوعی از کتابهای نظری تألیف و منتشر شد.

استخوانبندی برنامة «فلسفه برای کودکان و نوجوانان» P4C به تدریج در دانشگاه مونتکلیر شکل گرفت و یا علاوه بر فراهم آوردن کتابهای درسی متحد الشکل (داستان های فلسفی برای کودکان)، طرح آموزشی واحدی پیدا کرد که در آن دانش آموزان سطوح مختلف با قرائت بخشی از داستان با صدای بلند , کلاس را آغاز می کنند. به این نحو که، بچه‌های یک کلاس، بهمراه معلمشان حلقه‌وار دور هم می‌نشینند و رودر روی هم با یکدیگر به مباحثه می‌پردازند(که این حلقه همان حلقة کندوکاو3 است). شاگردان، قسمت تعیین شدة کتاب را با صدای بلند می‌خوانند، البته نه بیشتر از یک پاراگراف در هر بار (توزیع یکسان وقت هم در میان کودکان نباید فراموش شود که پیامدها و استلزامات دموکراتیکی بهمراه دارد). وقتی قرائت یک پاراگراف تمام شد، معلم با این پرسشها شروع می‌کند:

آیا در این متن چیز مبهمی برای شما وجود دارد؟ آیا می‌توانید احساس خودتان را در قالب یک پرسش بیان کنید؟ سپس معلم پرسش هر دانش‌آموز را بر روی تخته سیاه می‌نویسد و نام دانش‌آموز را بهمراه شمارة صفحه و شمارة سطرِ مورد بحث در کنار آن یادداشت می‌کند. پس از آن می‌پرسد چه کسی می‌خواهد بحث را آغاز کند. دست‌ها بالا می‌رود و معلم یکی از دانش‌آموزان را انتخاب می‌کند تا در بارة پرسشها نوشته شده بر روی تخته بحث را شروع کند. در لحظة مناسب، معلم ممکن است تمرینی را در خصوص آن موضوع خاص از کتاب کمک آموزشی مطرح کند. فرض کنید که پرسش چیزی شبیه به این است: «آیا هری و بیل دوست هم هستند؟» بزودی کودکان شروع به درک این نکته خواهند کرد که مفهوم دوستی، مبهم یا دو پهلو است یا هر دو ایراد را دارد و بدین ترتیب معلم می‌تواند بحثی را در زمینه ماهیت «دوستی» مطرح کند. (به طور حتم، استلزامات اخلاقیِ رابطة دوستی توسط دانش‌آموزان مورد توجه قرار می‌گیرد). بدین طریق، کودکان با مفهوم دوستی آشنا و درگیر می‌شوند و پیشرفت کار می‌تواند آنها را نه تنها در فلسفه بلکه در تمامی مطالعاتی که در آنها با مفاهیمی سرو کار دارند کمک کند. این روشی است که فکر آنها را برمی‌انگیزد و تا زمانیکه قابلیت نقادی و خود انتقادی را در آنها پدید نیاورد، آرام نمی‌گیرد و این به نوبة خود آنها را به «خود-اصلاحی» سوق می‌دهد.

اگر معلم بطرز مناسبی آموزش دیده و آماده باشد، کودکان احساس می‌کنند که در زمان اجرای این برنامه در خانه هستند و معمولاً آنقدر از آن لذّت می‌برند که در پایان کلاس، اتمام کلاس برایشان ناگوار جلوه می‌کند. این امر بدین دلیل است که این برنامه، آنها را ترغیب می‌کند تا خودشان برای خودشان فکر ‌کنند و ترجیحاً اجازه ندهند که دیگران بجای آنها و برای آنها فکر کنند. همچنین کودکان دوست دارند که بتوانند افکار خود را به دیگران ابراز دارند و اگر لازم باشد از استدلال خود دفاع کنند و به یکدیگر کمک کنند تا از استلزامات و پیامدهای مفروضاتشان مطلع شوند.

پیدایش و تکمیل این برنامه

پیدایش «فلسفه برای کودکان و نوجوانان» از بدون مقدمه نبوده است. این برنامه بر اساس رهنمودهای جان دیویی و مربی روسی لیو ویگوتسکی4 بوجود آمده است که بر ضرورت تعلیم تفکر و تأمل و نفی آموزشِ صرفِ «حفظ کردن» تأکید می کردند. برای کودکان کافی نیست که فقط آنچه را که به آنها گفته می شود به حافظه سپرده و سپس بیاد بیاوردند، بلکه آنها باید موضوع مورد نظر را آزموده و تجزیه تحلیل کنند. درست همان طورکه فرایند تفکر، پردازش اموری است که کودکان دربارة جهان و از طریق حواسشان یاد میگیرند، آنها نیز باید دربارة آنچه در مدرسه یاد می گیرند، بیاندیشند. حفظ کردن مطالب، یک مهارت فکری کم ارزش و سطح پایینی است؛ به کودکان باید مفهوم سازی، داوری و تمیز امور از همدیگر، استدلال و اموری از این قبیل را یاد داد.

آزمایشی کوچک اما فشرده که بواسطة این طرح به عمل آمد، نشان داد که امکان آن وجود دارد به کودکان استدلال قیاسی و اصلاح شده ای را یاد داد، بدون اینکه این کار "آموزش برای امتحان"5 باشد. این آزمایش نشان داد که با ارائة این برنامه میتوان به آنها یاد داد تا در مسائل مربوط به استدلالهای صوری، 27 هفته سن هوشی بالاتری داشته باشند. و آزمایش های بعدی نشان داد که این اختلاف سن یا ضریب هوشی پس از بیست سال نیز حفظ می شود.

زندگی نامه ارسطو به صورت پاورپوینت

برای دانلود روی عکس کلیک کنید 

ارسطو

1- ارسطو در سال 384 پیش از میلاد در استاگیرا از بلادمقددینه متولد شد. پسر نیکوماخوس پزشک پادشاه یونان بود عضو آکادمی افلاطون شد و مدت بیست سال تا هنگام مرگ افلاطون با او معاشرت دائم داشت در چهل و یک سالگی به معلمی اسکندر معروف تعیین گردید و چند سالگی به تربیت او اهتمام ورزید سپس به آتن برگشت در گردشگاهی بیرون آن شهر موسوم یه « لوکایون» به تعلیم پرداخت حکمت او به حکمت مشاء معروف شد چون ارسطو عادت داشت که بحث های خود را هنگام قدم زدن در راهرو مدرسه ادامه دهد.

اسکندر در سال 323 ق.م درگدشت حوزه تدریس ارسطو تا زمان مرگ اسکندر در آتن دایر بود بعد از مرگ اسکندر ارسطو نتوانست در آتن بماند و مهاجرت کرد نهایتا در 63 سالگی درگذشت.

2 – مقام ارسطو

ارسطو بزرگ ترین محقق و حکیم متبحری است علم و حکمت را تدوین و تنظیم کرد شعب و فنون علم را از یکدیگر جدا کرد. ارسطو حصول علم را برای انسان ممکن، و شرافت او را در همین می دانست و می گفت اختصاص و مزیت انسان به این است که بدون غرض و قصد طالب دانش و معرفت باشد به همین جهت فنون علم هر چه از نفع و سود ظاهری دورتر باشد شریفترند.

3- ارسطو واضع منطق

بنیاد کار ارسطو در کشف طریق تحصیل علم همان تحقیقات سقراط و افلاطون بود اما به مباحث افلاطون و سقراط قانع نشد.

ارسطو در جستجوی راه وصول به تمیز حق و باطل به این امر برخورد که وسیله بروز فکر و عقل انسان زبان و سخن است سپس واجب است که چگونگی الفاظ و ابهام  از گفته های ما دور شود و اشتباهاتی از بین برود به این ترتیب منطق ارسطو با بحث الفاظ آغاز شد. سپس بحث های منطق زمینه ایی شد که به انسان راه روش درست فکر کردن را بیاموزد و بگوید کجا ها ذهن انسان دچار خطا و اشتباه می شود و چگونه می توان از خطا در اندیشه در امان ماند.

4- فلسفه اولی ارسطو

ارسطو فلسفه اولی را چنین تعریف می کند علم به وجود از حیث این که وجود است یعنی نه علم به این وجود آن وجود بلکه علم به وجود به طور مطلق و علم به حقیقت وجود و مبادی و علل و احوال و اوصاف اصلی آن.

تا اینجا فکر ارسطو و افلاطون یکی است یعنی درباب علم هردو متفق اند که بر محسوسات (جزئیات) تعلق نمی گیرد بلکه فقط کلیات معلوم اند که به عقل ادراک می شوند.

5- اختلاف ارسطو با افلاطون

اختلاف استاد و شاگرد در این است که افلاطون همان کلیات معقول را موجود واقعی می داند و بس و محسوسات را موهوم ولی حقیقت می پندارد اما ارسطو جدایی کلیات را از جزئیات تنها در ذهن قائل است نه در خارج و حس را مقدمه ی علم و افراد را موجود حقیقی می داند و کشف حقیقت و ماهیت آنها را که صورتش در ذهن مصور می شود از راه مشاهده و استقراء میسر می شمارد.

6- علت چهارگانه ارسطو

ارسطو به چهار علت معتقد است

علت فاعلی

علت مادی

علت صوری

علت غایی

ارسطو معتقد است هر چند این چهار علت همواره در کارند اما در امور طبیعی چون تامل کنیم می بینیم علت غایی است باعث صوری یکی است زیرا صورت کمال ماده است و غایت وجود هم کمال است چون مراد وجود از حرکت و تغییر و تبدیل همان کمال است پس صورت عین غایت است علت صوری همان علت غایی است از طرف دیگر علت فاعلی یعنی محرک وجود برای حرکت و باعث تغییر همان رسیدن به غایب و شوق و صال است سپس علت محرکه یا فاعله همان علت غایی است و چون کمال هر چیز بهترین وجه اوست پس به این بیان باز می رسیم به نظری که سقراط و افلاطون داشتند که غایب وجود خیر و نیکویی است.

برنامه سالانه 93-92

با توجه به جدول بودن برنامه سالانه میتوانید آن را از لینک زیر دانلود کنید

برنامه سالانه 93-92

گروه آموزشی درس شیمی
ردیف	برنامه	ردیف	فعالیت	نوع برنامه	زمانبندی
1	طراحی آموزشی	1	طراحی و تولید  لوح فشرده محتوای الکترونیکی برای کتاب بازسازی شده شیمی 3 و آزمایشگاه		تا نیمه اول آذر ماه 92
		2	ارسال بسته های تهیه شده در دبیرخانه به مناطق ونواحی تابعه ی استان اردبیل		طول سال تحصیلی
		3
2	نقد و بررسی محتوای آموزشی	1	شرکت در گردهمایی سرگروههای آموزشی درس شیمی استانهای کشور (دبیرخانه)		برنامه دبیرخانه
		2	برگزاری گردهمایی با سرگروههاو دبیران شیمی مناطق و نواحی استان(جوار)		آذر 92
		3
3	خلاقــیت و نوآوری	1	پاسخ به سوالات دبیران از کتاب های درسی شیمی  از پایه اول تا چهارم ( کلینیک مجازی)		طول سال تحصیلی
		2	به روز رسانی سایت گروه شیمی استان – غنی سازی و ارائه مطالب جدید		طول سال تحصیلی
		3	ارائه ی پیشنهادهای آموزشی در بازدید های مناطق و نواحی و رفع نواقص و ...		طول سال تحصیلی
		4	ارتباط با دبیرخانه و شهرستان ها به صورت الکترونیکی		طول سال تحصیلی
		5
4	بهبود شیوه های ارزشیابی	1	تحلیل و بررسی سوالات امتحان نهایی شیمی3درخرداد 92  با مشارکت سرگروه های درسی مناطق و نواحی استان		تا 15 آبان 92
		2	طراحی سوال های مفهومی و زمینه محور پیرامون کتاب شیمی 3 با محوریت معرفی صنایع، کشاورزی، محیط زیست و نیازها وتوانمندی های  استان اردبیل با مشارکت دبیران و سرگروههای درسی مناطق و نواحی استان		تا اول بهمن 92
		3	ارزیابی سالانه گروههای آموزشی مناطق و نواحی		تا نیمه اردیبهت ماه 92
		4	تحلیل جامع از وضعیت آموزشی درس شیمی در مناطق و نواحی استان اردبیل
		5	ارزیابی کیفیت علمی وبلاگ های شیمی مناطق و نواحی		تا نیمه اردیبهت ماه 92
		6	اعلام نفرات برتر مسابقات ، طبق برنامه ی عملیاتی دبیرخانه ی شیمی کشور		تا نیمه اردیبهت ماه 92
		7	بررسی 5 الی 10 درصد اوراق امتحانی		خرداد ماه92
5	سایر		برنامه جانبی محول شده از طرف گروه تکنولولوژی و گروه های آموزشی استان اردبیل		-